متریال چوب ، بواسطه دسترسی و کاربرد آسان ، و رنگ و نقوش زیبایش از دیر باز در ساخت خانه و سرپناه ، مصنوعات و ملزومات زندگی محبوب و مورد توجه بوده است . کاهش منابع و ذخایر چوب و جنگلها ، بشر را به گسترش فرآورده های چوبی و محصولات مشتق شده از آن ناگزیر کرد تا استفاده بهینه و مقرون به صرفه تری از این موهبت طبیعی داشته باشد . تخته فیبر (Fiberboard) ها ، تخته خرده چوب (نئوپان) ، تخته چندلا ( سه لا ، تک لا و …) و… همگی از محصولات و مشتقات چوب هستند . بی شک ام دی اف یکی از پر کاربردترین و محبوبترین محصولات چوبی است که در سالهای اخیر ، در مصنوعات گوناگون بکار گرفته شده و جایگزین مناسبی برای چوب بوده است . ام دی اف یا تخته فیبر نیمه سنگین ، از دسته فیبر ها بوده و از تحت فشار قراردادن ذرات چوب و مواد سلولزی بهمراه چسب و رزین های گوناگون تولید می شود .
تخته فیبر (Fiberboard)
تخته فیبرها از پرس خمیری که از قطعات کوچک و ریز چوب و الیاف های غیر چوب تشکیل می شود و بعضا چسبهای مصنوعی نیز به آن اضافه می گردد ، حاصل می شود . تخته فیبری که دیده ایم معمولا ضخامت کمی داشته و بصورت یکرو صاف ، یک رو آجدار ( S1S) و دورو صاف ( S2S) در قسمتهای پشت کار در مبلمان استفاده شده است . که قابلیت روکش شدن و رنگ شدن نیز دارد.
تخته فیبرهایی که از گونه های گیاهان پهن برگ ساخته می شوند بواسطه ی دارا بودن ، الیاف کوتاهتر ، ساختار همگن و یکنواخت تری داشته و در نتیجه تخته هایی با خواص کاربردی بهتر هستند ، ولی فیبر هایی که از گونه های سوزنی برگ ساخته می شوند ، بدلیل الیاف بلندونرمشان مناسب برای ایجاد ، تخته های عایقی هستند .
تخته فیبرها طی دو فرآیندخشک و تر تولید می شوند و ام دی اف که پرکاربردترین آنهاست عمدتا طی فرآیند خشک تولید می شود .
در دسته بندی با جرم مخصوص (دانسیته) مطابق زیر ، ام دی اف در رده ی متوسط و بعنوان تخته فیبر نیمه سنگین شناخته می شود :
- رده ی اول : تخته فیبر سبک (Low Density Fiberboard)
تخته فیبرهایی با دانسیته کمتر از ۴۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب بوده و بعنوان فیبر عایقی شناخته می شوند . در مصارف بیرونی مانند لمبه کوبی و عایق ، و در مصارف درونی مانند تخته های صداگیر ، سقف کاذب و .. و مصارف صنعتی مانند خانه های پیش ساخته و صنایع مبلما ن کاربرد دارند .
- رده ی دوم : تخته فیبر نیمه سخت یا نیمه سنگین (Medium Density Fiberboard)
تخته فیبر هایی که دانسیته مابین ۴۰۰ تا ۸۵۰ کیلوگرم بر بر متر مکعب دارند به دو گروه زیر دسته بندی می شوند :
الف ) تولید شده به روش مرطوب :
با دانسیته مابین ۴۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب ، میزان چسب ۱ الی ۳ درصد و ضخامت ۶ الی ۱۵ میلی متر ، تولید شده و کاربرد ساختمانی دارند .
ب) تولید شده به روش خشک :
با دانسیته مابین ۶۰۰ تا ۸۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب ،و میزان ۸ الی ۱۲ درصد چسب همان ام دی اف است که در صنعت ساختمان و مبلمان کاربرد فراوان دارد .
- رده ی سوم : تخته فیبر سخت یا سنگین (High Density Fiberboard)
تخته فیبرهایی که تحت فشار بیشتر به دانسیته بیش از ۸۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب رسیده اند را تخته فیبر سخت می گویند . HDF را در انواع دیوار کوبها ، کابینت و دکور ، ساخت اتومبیل ، اسباب بازی و …بکار می روند .
تخته فیبر نیمه سخت یا نیمه سنگین (MDF)
همانطور که اشاره شد از تولید تخته فیبرها به روش خشک تحت فشار و پرس کیک فیبر و تداخل و اتصال الیاف ، محصولی با دانسیته مابین ۶۰۰ تا ۸۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب به نام ام دی اف حاصل می شود . ام دی اف خام در ورقه هایی با ابعاد۴۱۰۰*۱۸۳۰ ، ۳۶۶۰*۱۸۳۰ ، ۲۴۴۰*۱۸۳۰ و ۲۴۴۰*۱۲۲۰ میلی متر و در ضخامتهای ۳،۴،۶،۸،۱۰،۱۲،۱۶،۱۸،۲۰،۲۵،۳۲،۳۸ تولید و عرضه می شود . ام دی اف خام را با پوشش های گوناگون رو کش می کنند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت .
ویژگیهای ام دی اف :
- تنوع زیاد در ابعاد ، ضخامت ، وزن مخصوص و طرح های روکش
- امکان ماشین کاری ، ابزار خوری ، سنباده کاری و شکل پذیری
- دانسیته یکنواخت و همگن
- سطح یکدست و صاف
- قابلیت اتصال قطعات با چسب
انواع خاص ام دی اف
- ام دی اف ضد آب (MDF H-MDF HLS)
یکی از مهمترین مشکلات تخته ها و محصولات چوبی ، تغییر شکل و ابعاد آنها در برخورد با رطوبت ، علی الخصوص در ضخامتهای کم است . جایگزینی چسب ضد رطوبت بجای اوره فرمالدئید در ام دی اف H یا HLS ، مقاومت ۸۰ درصدی در برابر آب ایجاد کرده و این مشکل فوق را بخوبی مرتفع کرده است .
- ام دی اف مقاوم در برابر آتش (Flame Retardant MDF)
در فضاهایی با حساسیت بالا در برابر آتش سوزی مانند کتابخانه ها ، فروشگاهها و … استفاده می شوند .
- ام دی اف مقاوم در برابر حشرات و قارچها
این نوع از ام دی اف بواسطه دارا بودن مواد آنتی باکتریال و حشره کش ، جهت استفاده در کف پوشها مناسب هستند .
- ام دی اف قالب گیری شده
برای ساخت سطوح فرم دارمانند درب ها ، از ام دی اف قالب شده و شکل گرفته استفاده می کنند .
- ام دی اف با فرمالدئید کم (Low Formaldehyde MDF)
این نوع ام دی اف ، بواسطه ی استفاده کمتر فرمالدئید در رزین ، استاندارد بوده و سطح سلامت بالاتری دارد .
انواع روکشهای ام دی اف
همانطور که اشاره شد ام دی اف بصورت خام تولید و سپس توسط انواع رویه ها روکش می شود . روکش های ام دی اف در دو رده ی طبیعی و مصنوعی تقسیم بندی می شوند . روکش طبیعی ام دی اف ورقه های بسیار نازک چوب طبیعی است که زیبا ولی کم دوام هستند . روکشهای مصنوعی ام دی اف ، شامل ورقهای کاغذی (Paper Foil) ، ترموپلاستیکها که خود شامل پلی کلراید وینیل(PVC) و ورقهای اکریلیک هستند ، لامینت ها(HPL) و ملامینه (که بیشترین سهم بازار را دارند) ، می شوند . برای آگاهی از ویژگیها و مشخصات انواع روکشهای ام دی اف به مقاله ی با بهترین روکش ام دی اف چیست؟ مراجعه کنید .
ایجاد طرح و نقوش برجسته روی ام دی اف
برای ایجاد نقوش برجسته با عمق کم از غلطک های فلزی استفاده می کنند، اما برای ایجاد نقوش عمیق تا ۵-۶ میلی متر از دستگاههای پرس گرم که با حرارت ، الیاف را گرم و سطح ام دی اف را منعطف تر می کند استفاده می کنند و با فشار عمق ایجاد می کنند . از این روش برای ساخت دربهای منزل ، کابینت و … استفاده می شود .
ام دی اف و نئوپان چه تفاوتی با هم دارند؟
نئوپان در واقع نام تجاری یکی از برندهای تولید تخته خرده چوب است . تخته خرده چوب ( نئوپان ) از فشرده سازی و پرس قطعات ریز چوب و تراشه های اره کشی و چوب بری بهمراه رزین و چسب تهیه می شود ، در صورتیکه ام دی اف از دسته ی تخته فیبرها بوده و حاصل اتصال الیافی و همگن در کیک فیبر می باشد . به همین خاطر تخته خرده چوب ( نئوپان ) ساختاری همگن و یکپارچه همچون ام دی اف ندارد . همین ویژگی دانسیته بالا و همگن بودن اجازه ی ماشین کاری و ابزارکاری را در ام دی اف می دهد ولی در نئوپان چنین امکانی وجود ندارد .
آیا ام دی اف یک تخته چندلا است ؟
حتما نام های تخته سه لا و تک لا به گوشتان خورده است ، اینها همگی از خانواده تخته چندلاها هستند که از قرارگیری ، پرس و چسب زنی صفحات نازک چوب در تعداد لایه های فرد ( ۱ و ۳ و ۵ و … ) ساخته می شوند لیکن همانطور که اشاره شد ام دی اف ها از ترکیب همگن فیبر حاصل می شوند . همچنین اشاره شدکه برای صفحات بالایی و پایینی تخته چندلا ها از صفحات مقاوم و گاها تخته فیبرهای سخت (HDF) و در لایه های میانی از تخته خرده چوب ها و تخته فیبرهای سبکتر استفاده می شود .لذا می توان اینگونه عنوان کرد که از تخته فیبرها در ساخت تخته چندلا استفاده می شود .
ام دی اف های گلاس چیست ؟
زمانیکه روکش ام دی اف را با یک لایه نازک پلکسی گلاس که نوعی پلاستیک شفاف است پوشش دهند ، سطحی لعابدار و براق ایجاد می شود که به این نوع ام دی اف روکش شده ، ام دی اف های گلاس می گویند. ام دی اف های گلاس بایستی در مغز ، چسب و پرس با کیفیت باشد تا در حین برشها لبه های آن نشکند . معمولا برای حفاظت از رویه های های گلاس ، حین بسته بندی سطح ام دی اف را با سلفون می پوشانند . ام دی اف های گلاس با وجود مقاومت بالا بسیار خش پذیر بوده و زود لک می شود .
ام دی اف پلی گلاس چیست ؟
همانطور که اشاره شد ، ام دی اف های گلاس با وجود جلوه و زیبایی در برابر خش مقاوم نبوده و زود لک می شود . برای حل این مشکل از یک لایه ۷۵ میکرونی پلی استر برای پوشش ام دی اف های گلاس استفاده می کنند . ام دی پلی گلاس حاصل ، علاوه بر مقاومت در برابر خش پذیری مشکل تغییر رنگ نیز نخواهد داشت .
در پروژه های طراحی داخلی که توسط گروه معماری معتمد و همکاران طراحی و اجرا گردیده است از انواع این متریال در دکورها، دیوارپوشها، پارتیشن و استندها، کمد و کابینت و سایر اقلام به بهترین شکل ممکن استفاده شده است.
